|
Tradycje kobiet-motorniczych w Krakowie Coraz częściej, także w Krakowie, za kierownicami różnych środków komunikacji miejskiej widać kobiety. Coraz mniej osób ten widok dziwi. Jednak niewiele osób wie, że to właśnie Kraków był jednym z pierwszych miast, w którym kariera kobiety-motorniczej była możliwa. W tej chwili w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Krakowie na stanowiskach motorniczych w tramwajach i kierujących autobusami pracuje prawie 100 kobiet. W 2009 roku tytuł "najlepszego motorniczego" Krakowa zdobyła pani Agnieszka Błońska z MPK Service. Gratulujemy!
W 2010 r. obchodzimy 150 rocznicę urodzin MARII TURZYMY. W dziale EMANCYPANTKI Marta Struzik przedstawia Marię Turzymę (właściwie Marię Wiśniewską), wydawczynię i redaktorkę "Nowego Słowa", działaczkę emancypacyjną walczącą o prawa wyborcze kobiet i dostęp do studiów wyższych, ważną a zapomnianą aktywistkę krakowską. Wobec braku szczegółowych informacji na temat Turzymy, Marta Struzik opisuje także próbę dotarcia do swojej bohaterki poprzez lekturę jej tekstów zawartych w trzech rocznikach "Nowego Słowa". Tekst Marty Struzik Jej "Nowe Słowo". Próba (re)konstrukcji sylwetki Marii Turzymy opublikowany w książce Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek w 2009 r. do przeczytania tutaj. |
| 5 lipca 1927 |
| Za sprawą dr WANDY BOBKOWSKIEJ (1880-1948), nauczycielki, pedagożki i działaczki ewangelickiej, w krakowskiej starszyźnie zborowej zasiadły pierwsze kobiety: Wanda Bobkowska, Helena Gelbhardowa oraz Ella Grosse. |
| 7 lipca 1966 |
| We Włoszech zmarła wybitna krakowska aktorka, podróżniczka i odkrywczyni JADWIGA MROZOWSKA-TOEPLITZ. Po 1907 r. na stałe porzuciła teatr, wyjechała z Krakowa, osiedliła się we Włoszech, skąd ruszała na ekploracyjne wyprawy do Azji. Na mapie jej podróży znalazły się Indie, Cejlon, Birma, Iran Tybet, Kaszmir i Ladakh. Była pierwszą kobietą, która przeszła przez Dach Świata. Mrozowska wyznaczyła nowe drogi przez górskie łańcuchy, ustaliła linię wododziału w paśmie Kurtaku, wyjaśniła przyczynę wysychania jeziora Zorkul. W uznaniu zasług Włoskie Towarzystwo Geograficzne przyznało jej złoty medal, który wtedy po raz pierwszy został przyznany kobiecie. organizatorka eksploracyjnych wypraw do Azji. Jej imię nosi przełęcz w paśmie górskim Kurtaku na Pamirze, w pobliżu jeziora Zorkul. |
| 13 lipca 1883 |
|
W Krakowie urodziła się SARA SCHENIRER, krawcowa, jedna z najważniejszych postaci w historii żydowskiego nauczania, twórczyni systemu szkół religijnych dla dziewcząt z ortodoksyjnych rodzin żydowksich - Bejs Jakow. Nazywana "Matką Izraela", zmarła w 1935 r. |
| 23 lipca 1930 |
|
W Przemyślu w rodzinie żydowskiej na świat przyszła MARIA ORWID (1930-2009), wybitna psychiatrka, pionierka psychoterapii dzieci i młodzieży w Polsce, założycielka oddziału dla kobiet na Akademii Medycznej w Krakowie, a także pierwszej w Polsce akademickiej Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży. Zainicjowała badania nad psychicznymi skutkami przeżyć obozowych, pracowała nad zjawiskiem syndromu posttraumatycznego, prowadziła program terapeutyczny dla Dzieci Holokaustu i Drugiego Pokolenia. Autorka książek Przeżyć... i co dalej? (WL 2006), Trauma (WL 2009). Uczestniczka wszystkich krakowskich Marszów Tolerancji. |
| 30 lipca 1896 |
| Miał miejsce pierwszy strajk krakowskich robotnic w tzw. cygarfabryce (C.K. Fabryka Tytoniu), będącej przez wiele lat największym zakładem pracy w Krakowie. Na początku XX wieku zatrudniał on ok. 1000 osób, w tym 900 kobiet i dziewcząt. Fabryka mieściła się przy ul. Dolnych Młynów, budynki pofabryczne znajdują się tam do dziś. |
| 1 czerwca 1910 |
|
PAULINA WASSERBERG (1882-1943), absolwentka I Żeńskiego Gimnazjum w Krakowie, jedna z pierwszych absolwentek Uniwersytetu Jagiellońskiego, działaczka społeczna, lekarka, jedna z bohaterek książki Grażyny Kubicy Siostry Malinowskiego (WL, 2006). |
| 5 czerwca 1899 |
| HELENA DONHAISER jako pierwsza kobieta zdała maturę w Gimnazjum Św. Anny przy Placu na Groblach. Urodziła się 25 kwietnia 1873 roku w Krakowie, zmarła 5 czerwca 1945 r., była także pierwszą w Krakowie kobietą prowadzącą swoją praktykę lekarską. Gimnazjum św. Anny (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego) to jedyne wtedy gimnazjum w Krakowie, które ministerialnym rozporządzeniem było uprawnione do przeprowadzenia eksternistycznych egzaminów dojrzałości dla kobiet. Absolwentki żeńskich gimnazjów zdawały tu maturę aż do 1907 roku |
| 19 czerwca 1910 |
| Ok. godziny 15-tej wystrzałem z rewolweru przy ul. Pijarskiej 3 życie odebrała sobie MARCELINA KULIKOWSKA, wybitna pisarka, poetka, pedagożka, działaczka społeczna i oświatowa. Była nauczycielką w I Żeńskim Gimnazjum i jedną z pierwszych kobiet-reporterek. |
| 2 maja 1904 |
|
Powstało Stowarzyszenie Urzędniczek Pocztowych w Galicji. Oddział krakowski, któremu przewodniczyła energiczna, skuteczna i pomysłowa działaczka Władysława Habichtówna, w szczególny sposób rozwinął działalność spółdzielczą. WŁADYSŁAWA HABICHT, ELŻBIETA CIECHANOWSKA i ZOFIA KOLPY powołały do życia Towarzystwo Budowlane Urzędniczek Pocztowych, które w 1913 r. wybudowało pierwszy dom spółdzielczy dla urzędniczek pocztowych, przy ul. Sołtyka 4, a następnie przy ul. Syrokomli 19B. Spółdzielnia mieszkaniowa im. Władysławy Habicht działa pod tymi adresami do dziś. |
| 31 maja 1987 |
| W Nowym Sączu urodziła się ZOFIA AMEISEN, wieloletnia pracowniczka Biblioteki Jagiellońskiej, kierowniczka Zbiorów Graficznych i Kartograficznych BJ, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarła 25 grudnia 1967 r., została pochowna na cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej w Krakowie. |
| KWIECIEŃ 1904 |
| Przy redakcji pisma kobiecego „Nowe Słowo” MARIA TURZYMA zakłada ZWIĄZEK KOBIET. Stowarzyszenie zorganizowano na wzór holenderskiego Związku Wzajemnej Ochrony Kobiet, a za jego główny cel przyjęto walkę „o równe dla wszystkich prawa człowieka”. W myśl założeń organizatorek miało ono mieć charakter samokształceniowy i samopomocowy. Do związku przystąpiły: Kaimiera Bujwidowa, Zofia Daszyńska-Golińska, Helena Witkowska, Maria Siedlecka, Wanda Zalewska. |
| 6 kwietnia 1905 |
| W krakowskim „Czasie” ukazuje się artykuł opisujący konflikt w Towarzystwie Szkoły Gimnazjalnej Żeńskiej w Krakowie w związku z deklarowanym ateizmem Marceliny Kulikowskiej, nauczycielki w pierwszym żeńskiem gimnazjum. W wyniku konfliktu dochodzi do rozłamu w kadrze Gimnazjum i w tym samym roku powstaje konserwatywne Wyższe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi z siedzibą w Pałacu Spiskim przy Rynku Głównym 34, do którego uczęszczały przede wszystkim katoliczki. W pierwszym gimnazjum pozostają głównie Żydówki. |
| 7 marca 1919 |
|
Zmarła MARIA DULĘBIANKA (ur. 1858 w Krakowie), polska malarka, działaczka społeczna, sufrażystka, literatka, publicystka, pierwsza kobieta, która demonstracyjnie kandydowała w wyborach w 1908 roku do galicyjskiego Sejmu Krajowego. Wieloletnia parnterka Marii Konopnickiej. W Krakowie mieszkała do ok. 1872 r. |
| 10 marca 1882 |
|
W Krakowie urodziła się PAULINA WASSERBERG, lekarka, zaangażowana działaczka społeczna. Absolwentka I Gimnazjum Żeńskiego w Krakowie, członkini zarządu Towarzystwa Lekarskiego, związana z Bundem, zaangażowana w Towarzystwo Opieki nad Dzieckiem Robotniczym "Nasze Dzieci". Zginęła w listopadzie 1943 r. wraz ze swoją siostrą Dorą zażywając truciznę w drodze na prowadzoną przez hitlerowców egzekucję personelu medycznego obozu w Szebniach pod Jasłem. |
| 14 marca 1925 |
| WANDA BOBKOWSKA (1880-1948), nauczycielka, działaczka ewangelicka, uzyskała uzyskała tytuł doktorski na podstawie rozprawy Nowe prądy w szkole ludowej na ziemiach polskich na początku wieku XIX. Jest jedną z pierwszych polskich ewangeliczek z tytułem doktorskim. To za jej sprawą w krakowskiej starszyźnie zborowej w roku 1927 zasiadły pierwsze kobiety. |
| 4 lutego 1872 |
| W Biełosówce na Podolu urodziła się MARCELINA KULIKOWSKA, absolwentka studiów przyrodniczych na Uniwersytecie w Genewie, polska poetka, działaczka społeczna i oświatowa, dramatopisarka, reporterka, pedagożka i nauczycielka. Od 1899 roku mieszka w Krakowie, współzałożycielka Towarzystwa Szkoły Gimnazjalnej Żeńskiej w Krakowie, pracuje jako nauczycielka w prowadzonym przez Towarzystwo pierwszym gimnazjum żeńskim. Jej karierę nauczycielską kończy w 1904 roku skandal związany z jej bezwyznaniowością i odmową towarzyszenia uczennicom podczas mszy. Marcelina Kulikowska ginie samobójczą śmiercią 19 czerwca 1910 r. |
| 7 lutego 1909 |
| W Warszawie urodziła się ANNA ŚWIRSZCZYŃSKA, wybitna polska pisarka, autorka tomów poezji Budowałam barykadę (1974) i Jestem baba (1975). |
| 9 lutego 2009 |
| W Krakowie zmarła prof. MARIA ORWID, wybitna psychiatrka, feministka, założycielka pierwszej w Polsce Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, inicjatorka programu terapeutycznego dla Dzieci Holocaustu i Drugiego Pokolenia Ocalonych. |
| 16 lutego 1905 |
| Marcelina Kulikowska redaguje Odezwę do Polaków w Galicji, w której wyjaśnia warunki życia Polaków w zaborze rosyjskim. |
| 20 lutego 1905 |
| Po manifestacji warszawskiej w czasie rewolucji, Marcelina Kulikowska redaguje protest w imieniu mieszkańców Galicji przeciwko poniewieraniu godności robotnika polskiego w Warszawie. |
| 24 lutego 1907 |
| Powstał pierwszy związek zawodowy pracownic Fabryki Tytoniu (zwanej cygarfabryką), znajdującej się przy ul. Dolnych Młynów w Krakowie. Fabryka była przez wiele lat największym zakładem pracy w Krakowie, na początku XX wieku zatrudniającym ok. 1000 osób, w tym 900 kobiet i dziewcząt. |
| 25 lutego 1896 |
| Rzeźbiarka TEOFILA CERTOWICZ otworzyła pierwszą szkołę artystyczną dla kobiet. Rysunku i malarstwa uczył w niej Włodzimierz Tetmajer. |
 |
 |